Nieuws en agenda

Verpleegkundigen Barbara en Annette helpen patiënten leven met een stoma

Verpleegkundigen Barbara Weterings en Annette Gardien weten er alles van: de stoma. Op de stomapolikliniek in het HagaZiekenhuis én ook thuis helpen ze patiënten hun stoma te accepteren en in te passen in hun leven. “De stoma moet net zo gewoon worden als tandenpoetsen, onderdeel van de dagelijkse verzorging. We willen uitstralen dat je nog wél alles kan met een stoma. Je leven stopt niet.”

Foto: Joris Aben via stomavereniging.nl

Al meer dan 20 jaar werken Barbara en Annette samen. Waren ze eerder vooral gericht op stomapatiënten, nu begeleiden ze als verpleegkundig casemanager colorectale zorg steeds meer patiënten die een darmoperatie krijgen. “Steeds minder mensen krijgen een stoma”, legt Annette uit. “Dankzij betere operatietechnieken en door het bevolkingsonderzoek. We zijn er eerder bij als er iets is.” Toch blijft stomazorg een belangrijk onderdeel van hun werk.

Kunstmatige uitgang

Wat is een stoma eigenlijk? “Een stoma is een kunstmatige uitgang in de buikwand voor ontlasting of urine. Patiënten krijgen het als de darm of blaas niet goed werkt, bijvoorbeeld door een ziekte. Om de ontlasting of urine op te vangen gebruiken ze opvangzakjes op hun buik.”

Het vooruitzicht om een stoma te moeten krijgen, is niet prettig. Maar de ingreep is soms wel noodzakelijk. De behandeling in het ziekenhuis duurt niet lang, een patiënt mag meestal snel weer naar huis. Sommige patiënten hebben dan nog wat ondersteuning nodig.

Annette: “Vaak gaat het om praktische, maar ook wel heel persoonlijke vragen. ‘Hoe kan ik mijn stoma zo makkelijk mogen verzorgen? Horen of ruiken mensen dat ik een stoma heb?’ Dan is het fijn als iemand de tijd heeft en neemt om ze te horen en te beantwoorden.” Want een stoma hoeft je leven niet in de weg te staan, stellen de verpleegkundigen.

Soepele zakje

Op de polikliniek zien de verpleegkundigen hun patiënten regelmatig voor controle. “Dat is belangrijk”, zegt Barbara. “Als je een bril hebt, kunnen je ogen ook veranderen. Dat is met een stoma net zo: je buik of huid verandert, of het systeem past niet meer.”

Ook tussen controles door bellen patiënten met vragen. “Soms zien ze reclame voor een nieuw stomasysteem of –materiaal, bijvoorbeeld het ‘meest soepele zakje’. Dat mogen ze proberen natuurlijk, maar liever altijd in overleg met ons. Want niet alles werkt voor iedereen. Dan krijg je lekkages en huidproblemen en die willen we voorkomen.”

Thuisbezoek

Voor nog betere stomazorg startten de twee verpleegkundigen 6 jaar geleden StomaRegie. Met dit zorgconcept liepen ze voorop in de zorgtransitie: de zorg slimmer organiseren voor de toekomst. In dit programma bezoekt de stomaverpleegkundige nieuwe stomapatiënten 1 of 2 keer thuis. Ook krijgen thuiszorgmedewerkers instructie. “Je ziet thuis zoveel meer”, vertelt Annette. “Hoe partners ermee omgaan, waar spullen staan, hoe de mantelzorg is, hoe het mentaal gaat. We denken mee en geven tips. Bijvoorbeeld om een werkplek in de badkamer te maken of grote voorraden uit het zicht te zetten. Dan ben je niet de hele dag met je stoma bezig.”

Barbara vult aan: “Een patiënt gebruikte heel veel opvangzakjes, tegen onze instructie in. Omdat we bij haar thuis kwamen, zagen we dat de partner vies was van de stoma. De patiënt sliep daardoor apart en wilde bij elk beetje ontlasting het zakje vervangen. Er bestaan veel vooroordelen over stoma’s, die proberen we dan bespreekbaar te maken.”

Klantgericht

Door de thuisondersteuning mogen patiënten na de operatie ook eerder naar huis. “En wij kunnen de vele informatie doseren: een stukje in het ziekenhuis, een stukje tijdens het huisbezoek. Heel klantgericht, patiënten waarderen dat enorm.”

Uitdaging

Een andere ontwikkeling is de verplaatsing van ziekenhuiszorg naar de huisarts. Dat vinden Annette en Barbara wel een uitdaging als het gaat om stomazorg. “Ons werk is zo specialistisch. Er zijn zo'n 38.000 stomadragers in Nederland, een speldenknop van de samenleving. Een huisarts ziet maar een keer in de zoveel tijd een stomapatiënt, kan hij dan een hieraan gerelateerd huidprobleem goed behandelen? Dan kunnen ze beter ons bellen. Zorgtransitie is goed, maar slaagt alleen met goede samenwerking en korte lijnen.”

Onbetaalbaar

De verpleegkundigen zijn erg betrokken bij hun werk. “Patiënten laten ons toe bij het meest kwetsbare moment in hun leven”, vertelt Barbara. “De band die met de tijd groeit is onbetaalbaar.” Volgens Annette is het ook de afwisseling die ervoor zorgt dat het beroep blijft boeien. “Naast patiëntenzorg geven we scholing en doen we mee aan onderzoek. Ook helpen we bij de ontwikkeling van nieuwe stomaproducten en zijn we betrokken bij de Stomavereniging. Het is de leukste baan!”

Barbara: “Het is heel bijzonder om op zo’n klein stukje zo veel expertise te hebben. Wij helpen patiënten een goede kwaliteit van leven te behouden. Dat is wat je ze gunt.”

Op de eerste zaterdag van oktober is het Wereld Stomadag, dit jaar op zaterdag 5 oktober. Lees meer over het leven met een stoma op stomavereniging.nl

Barbara Weterings (links) en Annette Gardien (rechts) weten alles over stomamaterialen.