Nieuws en agenda

HagaZiekenhuis vooruitstrevend in het opleiden van OK-personeel met simulatieonderwijs

Nederland stevent af op een groot tekort aan OK-personeel. 150.000 mensen wachten op een operatie. En naar verwachting is er in 2028 een tekort van 9 procent aan anesthesiemedewerkers en zelfs een tekort van 20 procent aan operatieassistenten.* Om de onderwijscapaciteit te vergroten, heeft het HagaZiekenhuis een deel van de opleiding omgezet naar simulatietrainingen. Door een deel van de praktijkuren in de opleiding te vervangen door (virtuele) simulatie kunnen we meer mensen opleiden in een kortere tijd. En blijft er meer tijd over voor zorgtaken in de patiëntenzorg.

Vaardigheden afstrepen

Anesthesiemedewerkers Anne Minkman en Stefanie van der Does zijn op de OK van HagaZiekenhuis Den Haag de drijvende kracht achter het simulatieonderwijs. Jaarlijks leiden ze 5 tot 6 studenten op. “Om de opleiding tot anesthesiemedewerker te halen, moet je een aantal praktische vaardigheden onder de knie hebben”, legt Anne uit. “Eerder kon je die pas afstrepen als je ze in de praktijk had uitgevoerd bij een patiënt. Maar ja, een aantal uitzonderlijke situaties moeten we precies voorkomen als jij aan het werk bent. Daar heb je geen invloed op.” 

Door het afschalen van zorg tijdens de coronapandemie, maar nu ook door gebrek aan personeel op de OK, is het aantal opleidingsplekken landelijk gedaald. Gebrek aan personeel leidt tot sluiting van OK’s, daardoor staat onderwijs stil en dat leidt tot nog meer ondercapaciteit: een vicieuze cirkel.

Nieuwe manier van opleiden

Om die te doorbreken, is DUTCH (Digital United Training Concepts for Healthcare) opgericht. In dit landelijke programma werken ziekenhuizen, opleidingsinstituten en het bedrijfsleven samen aan een nieuwe manier van opleiden en ontwikkelen van zorgmedewerkers. Het programma, door de overheid gesteund met 48 miljoen euro, wil dat 50 procent van de opleidingstijd in een gesimuleerde omgeving plaatsheeft. 

In het HagaZiekenhuis zijn Stefanie en Anne al voor de start van DUTCH begonnen met opleiden via simulatieonderwijs. Ze hebben de vereiste praktische vaardigheden (‘entrustable professional activities’, oftewel EPA’s) leerbaar gemaakt via simulatietraining. EPA’s zijn er op laag-, midden- en hoogcomplex niveau. Een EPA is bijvoorbeeld het uitvoeren van anesthesiologische perioperatieve zorg bij een keizersnede, of het op het OK-complex vervoeren van een patiënt die is aangesloten op zorgapparatuur. Een aantal EPA’s wordt niet meer volledig in patiëntenzorg, maar in een gesimuleerde omgeving geleerd en getoetst.

Een half jaar

“Een EPA halen studenten niet in één dag, daar werken ze soms een half jaar aan”, legt Anne uit. “Ze combineren theorie met de praktijk. Voor de afronding organiseren wij een simulatietraining. Dan meten we hun kennis en vaardigheden op die EPA. De studenten voeren de handeling uit op een pop op de OK. Wij kijken of ze die zelfstandig kunnen uitvoeren en of ze nog ergens extra begeleiding nodig hebben.” “Het fijne van dit systeem is dat een student niet meer hoeft te wachten tot een te toetsen handeling in de praktijk voorkomt. Ook kunnen studenten door het EPA-simulatieonderwijs hun eigen studieroute beter bepalen”, zegt Stefanie.

Regionale inspiratiesessie

Anne en Stefanie hebben inmiddels 11 EPA’s omgezet in een simulatietraining. Hun opleidingsmethode blijft niet onopgemerkt. Eind 2023 deelden ze hun expertise tijdens een regionale inspiratiesessie voor geïnteresseerde ziekenhuizen. “Het HagaZiekenhuis is vooruitstrevend op het gebied van simulatieonderwijs”, beaamt Roeline de Beaufort, manager van de HagaAcademie & InnovatieLab. “Dat zie je aan hoe de OK al opleidt via simulatieonderwijs en aan de grote simulatietrainingen die we tweejaarlijks uitvoeren met verschillende afdelingen van het ziekenhuis (zie kader). Tevens geven we vaardigheidsscholingen via Virtual Reality (VR) en de HoloLens (zie pagina 17). Simulatieonderwijs, digitalisering en virtualisatie horen bij onze nieuwe manier van opleiden. Zo willen we meer professionals opleiden en (na)scholen.” 

Dat de simulatietrainingen de kwaliteit van het onderwijs verbeteren, ziet Anne op de werkvloer. “Je merkt dat studenten de simulatietraining best spannend vinden in het begin, maar achteraf zijn ze heel blij dat ze de handeling op deze manier hebben geleerd. Door de trainingen hebben ze meer zelfvertrouwen dan studenten die de opleiding via de reguliere weg doen.”

Elke 2 jaar een grote simulatietraining

Stefanie is ook betrokken bij de grote tweejaarlijkse simulatietrainingen in het HagaZiekenhuis. In een nagespeeld scenario oefenen medewerkers van meerdere afdelingen medische handelingen en communicatievaardigheden. 

Zo kwam in december 2023 een melding binnen over een jongen van 9 die in zijn buik was getrapt door een paard. De jongen, een pop, werd binnengereden door ambulanceverpleegkundigen en overgedragen aan de Spoedeisende Hulp (SEH). Acteurs speelden zijn ouders.

“We verzinnen altijd een scenario dat niet veel voorkomt, maar wel zou kunnen gebeuren. Er moeten veel communicatieve uitdagingen in zitten. We oefenen de overdracht van ambulance naar het SEH-team, en de overdracht van de SEH naar de OK”, legt anesthesioloog Tim van der Zwan uit.

Volgens Tim en Stefanie zijn de trainingen niet alleen leuk om te doen, maar leveren ze ook veel inzichten op. “We trainen in een vertrouwde werkomgeving, waardoor we zo dicht mogelijk bij de realiteit komen. Daarnaast zorgen we voor een veilige leeromgeving. Menselijke fouten kan je daarna rustig met elkaar bespreken. Daar leer je het meeste van.”

* Bron: Capaciteitsorgaan, www.capaciteitsorgaan.nl.